BiraWiki - Büyük Bira Terimleri Sözlüğü A - C
Çeşit çeşit biralar varken, çok fazla tanım, kavram, kelime, sıfat olması da gayet normal. Her nüansı açıklamak için farklı bir sıfat, her tadı yakalamak için ayrı bir malzeme veya süreç, her bir birayı anlatmak için de bir romandan fazlası gerek. Bu geniş okyanusta kaybolup boğulmamak için size uzattığım yardım elini kabul etmeniz dileğiyle. Görselde de geçtiği gibi, biranın şiirsel bir tarafı da mevcutmuş. Methiyeler düzmeden once bazı temel noktaları gelin birlikte anlayalım.
Yazıya başlamadan alfabetik sıra ile anlatmayı düşündüm, ama Türkçe yerine İngilizceler'ini sıralamak daha doğru geldi, ne de olsa bu genel kavramların hemen hepsi genelde İngilizce olarak literatüründe yer alıyor.
A
Abbey beer (Biére d'Abbaye): Orijinal hali manastırda üretilen "Ale" tarzı biralara verilen toplu bir ünvandı. 1997'de "Trappist Beer" kavramının gelmesiyle Abbey Beer:
Trappist olmayan bir manastır tarafından üretilen biralara
Günümüze kadar ulaşmış manastırlardan biriyle yapılan ticari anlaşma sonrası üretilen biralar
Gerçekte hiç var olmamış, ya da tarihe gömülmüş olan manastırların isimlerini ticari markaların kullanarak ürettiği biralar
Manastır reklamı ve pazarlaması yapılaan ama şişe üzerinde özellikle hiç bir manastırın adı geçmeyen ya da manastıra atıfta bulunlmadan ticari markalar tarafından üretilen biraları temsil eder hale gelmiştir.
Özetle, pazarlama kurnazlığı da denebilir:)
ABV (Alcohol by volume): Alkollü içeceğin toplam hacminde bulunan alkol ya da etanol yüzdesi. Bunun için bir denklem bile var, yani şişe üzerinde yazan her rakam bilimsel bir tabana oturuyor. Denklem şu:
SG (Specific Gravity): Alkol / su yoğunluğu
1.05: üretilen her 1 gram CO2'ye karşılık gelen etanol gramajı
0.79: Etanolün yoğunluğu
ABW (Alcohol by weight): Alkollü içeceğin içindeki etanol miktarı. ABV'den farklı olarak gramajın yüzdesi olarak bakılır.
Adjunct: Mayaların alkole dönüştürmesi için biraya eklenen her türlü maddeye denir. En çok mısır, pirinç ve şeker kullanılır. Eklenen bu malzemeler biranın gövdesini hafifletir.
Alcohol: Bildiğimiz alkol:) Mayaların karışımdaki şekeri parçalamaları sonucu ortaya çıkar. ABV ve ABW olarak ölçülür.
Ale: En geniş iki bira ailesinden Lager olmayanı. Stout lardan IPA lere, oradan Belgian strong ale lara kadar çok geniş bir yelpazeyi kapsar. Bira türleriyle ilgili bir yazı yazmayı zaten düşünüyorum. O sebeple burayı kısa kesiyorum.
Alpha Acid: Adı üstünde ama yararını açıklamak gerek. Kaynatılıp, çözündüğünde biraya acılık katan şerbetçiotu kalıntılarına deniyor.
Aroma hops: Bunlar da tadından ziyade kokusu için karışıma eklenen şerbetçiotları.
Astringent: Bu da damakta bıraktığı tat için kullanılan sıfatlardan. Buruk, kekremsi anlamına geliyor. Damak zevkinize göre olumlu ya da olumsuz bir sıfat olabilir :)
Attenuation: Birada, maya tarafından tüketilen şeker yüzdesine denir. Peki bu ne demek? Bu oran ne kadar yüksekse biradaki şeker tadı (Sweetness) o kadar düşüktür. Yani biranız o kadar "dry" olur.
B
Barley: Biramızın hammaddesi, arpa. Sudan sonraki en önemli malzeme. Cümle içinde kullanırsak: "Bugün arpa aldım."
Barley Wine: Kökeni Yunanistan olan, ama ilk seri üretimi İngilizlere ait olan bir "Strong ale" türü. İlk örneği Bass No 1 / King’s Ale miş. Burton-on-Trent bölgesi üretimi. Hani zamanında sülfürlü sularıyla ünlü İngiliz bölgesi.
Barrel: Fıçı ya da varil, hangisini kullanırsanız. Bira üretiminde Amerika'da kullanılan standart ölçü birimidir. Bir fıçı 31 Galon gelir, bu da yaklaşık olarak 117,34 Litre edermiş.
Berliner weisse: Ekşi ve asidik tadını Lactobacillus bakterilerine ve ılık mayalamaya borçlu olan açık renkli, düşük alkollü bir Alman birası.
Bière de Champagne: Fransızca Şampanya Birası demek. Ve evet tam olarak Şampanya kıvamında, görünümünde ve ambalajında. Hiç denemedim. Önyargım var.
Bière de garde: Fransızca'dan İngilizce'ye “beer for keeping” olaak çevriliyor. Kuzey Fransa'nın Nord-Pas de Calais bölgesinden çıkmalar. İlkbaharda üretilip, sıcak yaz aylarında demlenmek üzere serin mahzenlerde bekletilen biralara deniyor.
Bittering hops: Kaynatmanın ilk safhalarında aroma yerine acılık katmak için kullanılan şerbetçiotları.
Bock: İsmi çoğu insanı gülümseten bir Alman bira çeşidi. "Bock iç, he he he" esprilerine maruz kalan bir tür. Kuvvetli malt karakteri olan, koyu tonda sert bir Alman Lageri. Şişelerinin üzerinde genelde "Keçi" resmi görürsünüz. Hikayesi de biraz komik. Münihliler'in Alman aksanı sebebiyle "Einbeck" (Almanya'da bock türünün ilk üretildiği yer) kelimesini "ein Bock" (Alm: Erkek keçi, teke) diye telaffuz ederlermiş. Biranın ismi de "bock" olarak kalmış. Şimdi tekrar yazınca hikaye komik gelmedi.
Body: Bira terminolojisinde "gövde" anlamına gelir. Ağızda bıraktığı "yoğunluk" (thickness), "hafiflik" (lightness) hissini betimler.
Bottle-conditioned: Şişelendikten sonra ikinci defa şişede bulunan canlı mayalar tarafından fermante olan biralara verilen ad. Genelde Belgian-style ale larda görülür. Şişenin dibine çökerler, tercihen yuvarlak bir çalkalama hareketiyle biraya katabilir ya da şişenin içinde kalmalarını sağlayacak şekilde yavaşça servis edebilirsiniz.
Bottom-fermented beer: Bildiğimiz Lager aslında bu. Üretimde mayalar arpa şırasına kazanın altından eklenir ve dipte fermantasyon gerçekleşir.
Brew kettle: Şıranın şerbetçiotlarıyla beraber kaynatıldığı kazan.
Brett: Gereksiz bir bilgi ama sağda solda geçiyor, değinmek istedim. Brettanomyces'in kısaltması. Bir tür maya.
C
CAMRA: The Campaign for Real Ale . İngiltere bazlı bağımsız bir kuruluş. Misyonu gerçek lager, öz hakiki cyder ne İngiliz publarını desteklemek ve tanıtmak.
Cascadian dark ale: Element uydurmanın bir diğer adı. Kuzeybatı Amerika'dakoyu renkli, hoppy ale lara verilen ad. "Black IPA" olarak biliniyor. Hatta Brewers Association "American-style black ale" diye de adlandırıyor.
Cask: Biraya tat vermek, yıllandırmak ya da mayalamak için kullanılan ahşap, metal ya da plastik fıçı.
Cask ale: "Real ale" diye geçen tür işte bu. Bira servis edildiği şişede yıllanır, yani bir önceki tanımda "cask" içinde. Ve kendiliğinden doğal yollarla gazlanır (carbonation). Bu bira filtrelenmez ve kapağı bir kere açıldığında hemen tüketilmesi gerekir. 13 derecede servis edilir ve pubda ayırt edici olarak el pompasıyla servis edilir. Temsili:
Chill haze: Çok değişik bir ifade bu. Düşük sıcaklıkta bulanık olan bir biranın, bira ısındıkça daha az bulanıklaşmasına deniyor. Biradaki protein partiküllerinden oluyormuş, ama biranın aromasına ve rengine etkisi yok.
Cicerone: Cicerone Sertifika programını bitiren bira "sommelier" lerine deniyor. Yani bir nevi master biracı.
Conditioning: Mayalanmanın ileriki aşamalarına denir. Karışımdaki şekeri tamamen tükettikten sonra, mayalar görevlerine devam eder ve bu sefer aroma ve tat verici bileşikleri parçalamaya başlar.
Coolship: Elde edilmiş şırayı kaynatmadan sonra, mayalanmadan önce, soüutmaya yarayan üstü açık geniş havuzlar. Günümüzde daha hijyenik koşullarda soğutma gerçekleştirildiğinden, bu yöntem yalnızca "Spontaneous fermentation" yani Lambic biraların üretiminde nadiren kullanılabiliyor.
Copper: İngiliz İngilizcesinde biranın kaynatıldığı kazan (Brewing kettle).
Craft Brewery: Son dönemde çokça kullanılan ama oldukça kafa karıştıran bir terim. Brewers Association'a göre senelik 6 milyon varilden az üreten bağımsız brewpub, nanobrewery ve microbrewery lere verilen ad. Kafa karışıklığı da micro ölçekte üretim yapanların aslında micro olarak sayılmamasından kaynaklanıyor. Üzerinde çokça tartışılan bir konu. Amerika'daki büyüyen akımın temeli.
Cream Ale: İneğiniz yok mu? Hiç sorun değil, hiç bir süt ürünü kullanmadan ılık fermantasyonla Amerikan tipi bu birayı üretebilirsiniz. "Conditioning" ise Lager ısılarında yani 9-15 derece arası yapılıyor.
