Varoluşsal sorular: Neden bira bardağı? Neden şişeden içmemeliyim?
Birayı neden şişesinden içmemeliyiz?
Ya da içmeliyiz. Sonuçta herkesin birayı içiş amacı farklı, sarhoş olmak, susuzluğu gidermek, cila yapmak, keyif almak...Bunlardan ilk üçü için tek önemli şey birayı bir şekilde mideye ulaştırmak. Sonuncusu ise farklı duyuların buluşması ve bir arada çalışmasıyla birayı bir şölene dönüştürmek amacıyla yapılan daha bilinçli bir hareket. İşte bu sebeple bira bardaktan içilmeli. İçin ki burundan kokuyu, damaktan tadını, genizden hissiyatı algılayasınız. Kızlı erkekli de içebilirsiniz orası size kalmış. Hangi bardaktan içeceğinizi size söyleyecek değilim, siz de bira içmeyi çok iyi bilirsiniz. O sebeple ben öneride bulunacağım ve arkasındaki amacını netleştireceğim sadece.
Bir pazarlama harikası olarak bira bardakları
Bira bardağının içinde biradan çok daha fazlası vardır her zaman. Çoğu yerde bir Leffe'yi ya da St. Bernardus'u Efes bardağında getirenlere karşı laflar hazırladım şu an. Pazarlama unsuru olarak kullanımının gerçeklik payı elbet de var, ama markanın arkasındaki büyük resmi iyi anlamak lazım. Bira bardağa temas eder etmez, rengi, aroması ve tadı değişir, göz bebekleriniz büyür ve algılarınız artık tam olarak açılmıştır. Birada saklı gizli tatlar, nüanslar daha çok ortaya çıkar, renkler parıldar (siz hiç altın sarısı bir Pilsner'e hayran hayran baktınız mı? Ya da domates renginde bir Lambic'e?) bira tecrübeniz de bu haliyle en kusursuz haline ulaşır.
Hala pazarlama olduğunu düşünüyorsanız bir de bilimsel yönden bakalım. Bazı araştırmalara göre (hangileri henüz emin değilim, buldukça ekleyeceğim buralara) biradaki köpüğün oluşumu ve o şekilde kalması bardağın şekliyle doğrudan alakalıymış. Peki bu neden önemli? Bira bardağa boca edildiğinde oluşan köpük aynı dünyayı çevreleyen ozon tabakası gibi bir koruyucu tabaka görevi görür. Aromaya katkıda bulunmak için biradan kaçan, buharlaşan şerbetçiotu yağları mesela, fermantasyonun yan ürünleri olan alkol, baharat veya meyvemsi esterlere karşı bir duvar oluşturur. Ve biranın türüne göre oluşması istenen köpük miktarı ve köpüğün bardakta kalma süresi de kullanılan bardağa göre değişkenlik gösterir.
İyi de hangi bardağı kullanacağız? Bu sorunun tek cevabının olmamasının sebeplerinden biri Belçika. Neredeyse her markanın kendi bardağı var. Hatta bazı üreticiler bira üretmeden önce biranın koyulacağı bardağı üretip geliştirirler. Tavuk yumurtadan çıkıyor yani burada. Her bardağı evde bulundurmak mümkün olmadığı için aşağıda en azından hangi bardağın hangi türler ile kullanılabileceğine değindim, ki bir Duvel'i IPA bardağında içmeyelim mesela.
Bardak Türleri
Flute
Şampanya bardağı şeklindeki bu kadehler biradaki gazın bardakta daha uzun süre muhafaza edilmesini sağlar. Biradan kaçan ya da buharlaşan parçacıkların daha hızlı çıkmasına sebep olur, bu da daha fazla aroma demektir. Özellikle meyveli biralar ve Lambicler için tercih edilir.
Kullanım: Bock tipi biralar, Pilsnerler, Red Ale, Schwarzbier, Munich ve Vienna Lagerleri
Pint ya da Shaker, Becker, Nonic, Tumbler
Geniş ağızlı, silindir formunda bir bardak. İki tipi var, 16oz (473ml) ve 20oz (591ml). Küçük olanlarına "Tumbler" büyük olanlarına "Nonic" deniyor. Barlarda bunları muhafaza etmek iç içe geçtiği için oldukça kolay, aynı zamanda dayanıklı ve üretimi de kolay olduğundan en çok tercih edilen tür. Aynı zamanda kokteyl bardağı olarak da kullanılıyor (Shaker ismi de bu sebepten) o sebeple hemen her yerde en çok bunlardan var. Kalın camdan üretildiği için alkolü daha uzun süre soğuk muhafaza edebilmenize olanak tanıyor. Alman muadiline de "Becker" deniyor.
Kullanım: American Ale, American Lager, American IPA, American Pilsner, İngiliz, İskoç ve İrlanda biraları
Beer Boot, Bierstiefel ya da Das Boot
Bildiğiniz cam bot. Sindirella hikayesindeki gibi. Alman kültürünün bir ürünü. Arkasında anlatılan iki tane hikaye var. İlki, Prusyalı bir generalin askerlerine verdiği bir söz: "Savaşı kazanırsanız ben de çizmemden bira içerim." demiş. Ordu da savaşı kazanınca general de cam bir çizme yaptırmış bariz sebeplerden ötürü. Diğeri de I.Dünya Savaşı sırasında bardakların kıtlaşması sebebiyle, Alman askerler içi bira dolu olan deri çizmeleri elden ele geçirirlermiş. Bu aynı zamanda şans getirdiğine inanılan bir geleneğe dönüşmüş. Çizmeyi alan asker uğur getirsin diye çizmeye hafifçe bir fiske vururmuş. İçtikten sonra da bir sonraki askere şans getirsin diye tekrar vururmuş.
473ml ve 4,5lt arasında değişen boyutları varmış. 4,5lt nedir??
Mug ya da Krug, Seidel veya Stein
En yaygın olan bardak çeşidi. Pint'tan daha da çok. Almanya'daki geleneksel oymalı, ya da işlemeli ve taşlardan üretilmiş "Stein" adı verilen bardaklardan türemiştir. Stein bu sağdaki bardaklar. Bardaklarda seri üretim başladığında taştan üretilen bu bardaklar yerini cam üretimine bırakmış. Bu bardaklarda iki temel fayda var: dayanıklılık ve ısı yalıtımı. Zaten genelde kalın malzemeden üretilirler. Tutma yeri de daha sağlam bir kavrama sağlarken elinizdeki ısının biraya geçmesini engeller. Geniş ağzı da bol bol aroma yaymaya yarar. Son olarak da çok bira taşırlar. 1lt'ye kadar hacimli olanları var.
Kullanım: American Ale, American Lager, English Ale, German Lager, Pilsnerler
Chalice, Goblet
Tasarımı ve şıklığıyla öne çıkan alt tarafı uzun ve zarif olan "Goblet" ve kalın ve ağır olan "Chalice" özellikle yüksek ABV'li biralar olan Belçika Tripel ve Quadrupeller, Alman Doppelbock ve Eisbocklar için uygundur. Bazı Chalice'lerin dibinde düzensiz girinti çıkıntılar olur hatta, ki karbonasyon tetiklensin ve güzelce bir köpük oluşsun. Geniş ağızları sayesinde tek yudumda yüklü alkol içebilme olanağı da sağlar:) Biracının en büyük dostu gördüğünüz gibi.
Kullanım: Belgian Ale, Belgian IPA, Belgian Dubbel, Tripel, Quadrupel, Trappist Alelar, Imperial IPA, Imperial Stout, German Bock ve Maibock ve diğer bütün sert biralar (Yüksek ABV)
Pilsner
Düşük alkollü biralar için tercih edilen bira bardağıdır, ama zaten asıl amacı da adı üstünde Pilsner servisinde kullanılır. İnce uzun yapılarının asıl amacı rengi, gazlanmayı ve Pilsner tarzının berraklığını göstermekle birlikte, köpük oluşumuna da katkıda bulunmaktır. Genelde "Weizen" bardaklarıyla da karıştırılır.
Kullanım: Bütün Pilsnerler ve düşük alkollü Lagerler
Snifter
Konyak bardağı olarak bilinir. Aromatik biralardaki buharlaşmanın önüne geçen bir tasarımı vardır, aromanın öne çıkmasına yardımcı olur.
Kullanım: Barleywine, Belgian Triples and Quadrupels, Bock, Imperial Ale, ve Scotch Ale. Genelleme yapmak gerekirse, alkol oranı %7 ABV ve üstü için
Stange, Stick veya Stuck Glass
Almanca'da "Stick" anlamına gelen "Stange" türü bardaklar ince uzun bardaklardır. Bu bardaklarda servis edilen biralar genelde soğuk tüketilmesi gerektiğinden hacimce diğerlerine göre küçük olurlar.
Kullanım: Alt bier, German Kolsch, Gose ve Gueuze
Stein
Alman tipi geleneksel bira maşrapası. Gerçekten maşrapa, çünkü kocaman. Gümüş, kalay, porselen, hatta kil, ve camdan yapılma, üstünde kapağı da olan, kapağını da başparmağınızla açabildiğiniz bira koması. Kara veba salgını sırasında mikroların biraya girmesini önlemek adına kapak eklenmiş, normalde yokmuş. Bu aşağıdakilerin hepsi, artı cam olanları bu kategoride.
Kullanım: American Ale, American Lagers, German Lagers, German Ales, English Ales and Lagers
Thistle
İskoç Alelar ve Barleywine özelinde kullanılan bardak türü. "Thistle" devedikeni demekmiş. Ben de şu an öğrendim. Kafamda farklı bir bitki canlanmıştı. Şu sağda gördüğünüz bitkinin bardağı yani. Bitkinin birebir aynısının bardağını yapmışlar, ya da camdan bitki yapmışlar. ALt tarafı dar ve ele tam oturan tasarıma sahip, ağız kısmı da geniş olduğu için aroma yayılmasında rol oynar. Bu bardağın I.Dünya Savaşı sırasında İskoç Ale larını çok seven Belçikalılar'a atfedildiği söylenir. İskoç tahtının sembolü bu "thistle" olduğu için böyle bir efsane olduğuna inanılırmış. Ben emin değilim şahsen, burayı daha fazla araştırmam gerek.
Tulip
"Lale" şeklindeki bardaklar. Belçika biralarının en yakıştığı bardaklar. Tasarımları sayesinde köpüğün kaybolmasını önler. Aromaları koruyup burnumuza karnaval yaşatan bardaklar yani. "Hoppy" biralar ve aromatik türler için çok uygundur.
Kullanım: Belgian Ale, Biere de Garde, Pale Ales ve IPAs, thistle gşass yokluğunda Scotch Ale için, ve bütün Strong Alelar
Weizen (Wheat Beer Glass, Weizenbier Glass, Weissbier Glass)
Buğday birası bardağı, bir Alman klasiği, ya da şaheseri. Hem bira olarak hem de biraya can veren bardak olarak. Genelde hacmen yarım litrelik bira + köpüğe biraz yer olacak şekilde 16oz olurlar. "Pint"'tan daha uzun ve alt tarafı dardır. Köpüğü tutar, hatta oluşumunu destekler ve meyvemsi aromalarını ortaya çıkartır.
Kullanım: Bütün Buğday (beyaz) Biraları, Weizenler (Dunkel, Hefe, Kristal), White Ales, Belgian Wit ve Gose
Willybecher Glass (WilliBecher ya da)
Klasik ve standart olarak Almanya'da bira sunulan bardak. Yarım litre kapasitelidir genelde, ortaya doğru hafif kabarıktır. Genelde Alman Lagerleri için kullanılır.
Kullanım: Schwarzbier, Helles, Helles Bock, Maibock, Marzen, Oktoberfestbier, Rauchbier, Pilsener
Konuyu tek görselde ve tek seferde özetlemek de gayet mümkünmüş. Buyurun, bütün baraklar tek seferde sıralı tam liste:
Bira bardaklarının türleri ve hangi biranın hangi bardaktan içilmesi gerektiğini özetleyen bir tablomsu çalışma
Belirtmekte fayda var, alkol dostunuz değildir ve sağlığa zararlıdır, burada alkolü özendirmeye çalışan bir yazıdan bahsetmiyoruz. anlatımlarım reklam amacı taşımamakta olup tamamen kendi kişisel görüş ve beğenilerime göre sunulmaktadır.
