2018'e IPA ile giriş yapmak. IPA nedir?

Brewdog ailesine bir bira daha katıldı 2018'in ilk günlerinde. 5 A.M., Dead Pony, Jet Black Heart, Punk IPA ve artık olmayan Hardcore IPA'e ek olarak, Jack Hammer IPA de ülkemize geldi. Bu şekilde yavaş yavaş IPA sayısı artarken, aynı oranda etraftan duyulan "Bu bira acı yeaaaaa" serzenişleri de arttı. Bir türe alışmanın yöntemi o türü denemekten, mümkün olduğunca çok örnek içmekten geçiyor. Hal böyle olunca bir zaman önce acı gelen bir IPA, bir sonraki biranın gölgesinde kalabiliyor.

Jack Hammer'dan bahsetmeden önce, bir iki temel bilgi vermek istiyorum. IPA türü yeni olduğu için damağımıza, alıştığımız Pilsner türlerinden farklı bir alt yapısı var. Dünyada, özellikle de Amerika'da craft biranın yayılmasında önemli rol oynayan bu türün dilden dile dolaşan ancak tam kesinleşmemiş bir hikayesi var.

Biranın yayılmasından bahsediyorsak bunu IPA yani India Pale Ale türünden bağımsız olarak yapamayız. Dünya'da yayılan craft beer, butik bira akımının öncü birası bu türdür. Aynı zamanda "India ale", "pale India ale" ya da "pale export India" olarak da geçmektedir. 

19.yy'da Hindistan gibi sıcak iklimlere ihraç edilen biralara bozulmasınlar diye şerbetçiotu basma fikri, üretilen biraların isminin "Pale Ale prepared for the East and West India Climate" veya benzeri (mesela EIPA) isimler almasına sebep oldu. Zamanla bu kullanımlar kısaltıldı ve "India Pale Ale" olarak evrildi. Ancak bu kısaltmanın ne zaman ve nerede ne şekilde olduğu hala bir muamma. IPA türünün tarihle özdeşleştirildiği isim olan Hodgson'ın 1835'te ürettiği birasına "East India Pale Ale" demesi de muhtemelen "Batı Hindistan iklimine uygun" şekilde hazırlanmış ve yüksek şerbetçiotlu olması sebebiyledir. IPA tarihi ve hikayesi ile ilgili belgelerle geldiğim oldukça detaylı bir yazıyı burada yazmıştım: "İçimiz dışımız IPA oldu" dedi Amerikalı. "IPA nedir ya?" dedi Türk

Brewdog Jack Hammer IPA

Jack Hammer IPA türünde bir bira. Brewdog her birasında olduğu gibi bu birada da isim seçerken kelime oyunlu cin entry tarzı bir muhabbete girmiş. Jack Hammer Türkçe'ye "Beton Matkabı" olarak çevriliyor. Birayı üretirlerken bir dünya dolusu şerbetçiotu koymuşlar. Bunlar;  Centennial ve Columbus, dry hop olarak da Citra, Amarillo ve Simcoe. O kadar abartmışlar ki tam bir "HopHead" acı severlere uyacak bir bira çıkmış ortaya. Çünkü Jack Hammer'ın kağıt üstündeki acılık değeri 200 IBU'den de fazla!!

INTERNATIONAL BITTERNESS UNIT (IBU) Nedir?

Burada bir parantez açma zamanı. IBU dedik, hemen açıklamam gerek. Biranın üretimi sırasında şerbetçiotu eklenmesiyle birlikte hangi şerbetçiotu eklendiğine bağlı olarak biradaki IBU değeri de oynamaya başlıyor. Şerbetçiotlarının yoğunluğu "Alfa Asitler" cinsinden ölçülüyor ve alfa asitlerin oranı ne kadar fazlaysa, biradaki acılık potansiyeli de o kadar yükseğe çıkıyor. Cümle içinde kullanırsak: %10 luk alfa asitli bir şerbetçiotu birayı temelde daha acı yapmak için kullanılırken %5lik bir şerbetçiotu biraya aroma ve tat katmak için kullanılır gibi.

Kullanılan malt ve diğer tat veren işlemler acılığı maskeleyebilirler. Yine cümle içinde kullanırsak, 20 IBU luk ama düşük malt karakterli bir bira 60 IBU olan ve daha kuvvetli malt karakteri olan bir başka biradan daha acı olabilir. 

Buradan da anlayabilirsiniz, biranın tadında "hissedilen" ya da "algılanan" acılığı ölçmüyor kimse. En sevilen kazağın kişiden kişiye değiştiği gerçeği gibi. Bu da tabii bu ölçü biriminin güvenilirliği konusunda tartışmalara sebep oluyor. Bu konu çok tartışılır, bana acı gelen size gelmez, o yüzden ülkemizde bulunan bazı ticari ve butik biraların acılık değerlerini (IBU) artan sırada sizin için toparladım. Okudukça "Vaaaaayy bu bira bu kadar acı mıymış?" diyeceğiniz bir kaç bira biliyorum mesela:

Corona: 10 IBU

Weihenstephaner Hefeweizen: 14 IBU

Schneider Tap 6: 16 IBU

Frederik Brown Ale: 17 IBU

Kronenbourg 1664: 20 IBU

Becks: 20 IBU

Leffe Blonde: 20 IBU

St. Bernardus Abt.12: 22 IBU

Heineken: 23 IBU

Frederik Marzen: 25 IBU

Garaguzu Summer IPA: 27 IBU

Stella Artois: 30 IBU

Frederik IPA: 30 IBU

Duvel: 33 IBU

Brewdog Jet Black Heart: 35 IBU

GaraGuzu Gara (porter): 35 IBU

Brewdog Punk IPA: 35 IBU

Chimay Tripel (Ya da beyaz): 35 IBU

Schneider Tap5: 40 IBU

Guinness: 44 IBU

GaraGuzu 4C: 60 IBU

Brewdog Hardcore IPA: 150 IBU

Brewdog Jack Hammer IPA: 200+ IBU

Brewdog ağız büzen IPA

Jack Hammer'ın ismine gelirsek, acılığı o kadar yüksek ki (Brewdog üreticilerine göre tabii ki, ekledikleri şerbetçiotlarına göre çıkan hesapların sonucunda 200 puanın üzerinde bir IBU değeri elde etmişler) ağzınızı matkapla çalışıyormuşçasına buruş buruş yapacakmış. Zaten yukarıdaki listenin en sonuna oturdu acılık değeriyle. Hatta etiketinde "Ruthless" IPA diye geçiyor, yani "Acımasız", sizi üzeceğinin sinyalini yavaştan veriyorlar.

Brewdog her sene bira severlere soruyor: "Bu sene ne üretelim?" diye. Oylar sonucunda üretip, Prototip olarak piyasaya sunuyorlar ve siz de içtikçe oyluyorsunuz. Sene sonunda da en yüksek puanlıları üretmeye karar veriyorlar. Jack Hammer 2012 halk oylamasının ikincisi olarak sürekli üretilen biralar gamına giriş yapmış.

Bardağa döker dökmez Turunç ve meyvemsi kokuları ortama yayan azıcık koyu sarı sayılabilecek, bol köpüklü bir bira. İlk başta, karamel ve bisküviyi andıran tatları alınca diyorsunuz ki, "yek yeeeaaaa bu bira mı acı?"

Tatlılık yerini yavaş yavaş malt ve şerbetçiotu tadına bırakıyor, diyorsunuz ki "Heh tamam galiba yan basıyoruz". Yuttuktan sonra da sizi acılığı ile vuruyor desem yalan olmaz. Forumlarda en sık denk geldiğim "İçimi kolay hangi birayı önerirsiniz?" "Bu bira acı olmuş, neden böyle?" sorularını soran kişilere kesinlikle hitap etmeyecek bir bira. Ancak %7,2 alkolü ve "hoppy" aromalarıyla değişiklik arayanları tatmin edebilecek bir bira. 

Acılık diyorum ama bunun sonu ne bu arada? 200 IBU dedik de, 300 ya da 400 IBU ne yapıyor, ağzımızı mı yakıyor? 

Aslında hayır, IBU ölçeği kağıt üzerinde geniş aralıklarda değişkenlik gösterse de bizim gözümüzde (yani tadına bakan insanların) 1-100 arası bir ölçekten bahsetmek doğru olur. Çoğumuz 100 IBU'dan fazlasını algılayamayız bile. En fazla 110'a kadar çıkabiliyormuşuz. O sebeple üzerlerinde 10 yüz bin milyon IBU yazan biraların ağına düşmemek gerek. Bir örnek: Lagerler 8 IBU iken, Imperial IPA lerin 120'ye kadar yolları var. Ancak dediğim gibi, ne kadar yüksek o kadar acı denklemi her zaman geçerli değil. Çünkü tat ve acılığa etki eden 4327667866587 farklı etken var.

Brewdog Jack Hammer IPA'in ülkemize ithal edilmesinde emeği geçen herkese teşekkürler.